Oligofrenopedagog – specjalista od niepełnosprawności intelektualnej

Jedną z osób wchodzącą w skład zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka jest pedagog specjalny, który ukończył dodatkowo studia na kierunku wczesne wspomaganie rozwoju. Od niepełnosprawności dziecka zależy jaki pedagog specjalny będzie z nim pracował.

• Tyflopedagog pracuje z osobami niedowidzącymi i niewidomymi.
• Surdopedagog zajmuje się osobami niedosłyszącymi i niesłyszącymi.
• Pedagog terapeuta pracuje z osobami przewlekle chorymi i z dysfunkcjami ruchu.
• Oligofrenopedagog zajmuje się osobami dotkniętymi niepełnosprawnością intelektualną, która może być lekka, umiarkowana, znaczna, bądź głęboka.

Jeśli w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju widnieje zapis niepełnosprawność intelektualna, dziecko musiało mieć przeprowadzone przez psychologa testy inteligencji, które jednoznacznie na to wskazywały.

Pracę z małym dzieckiem niepełnosprawnym, również niepełnosprawnym intelektualnie rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu z rodzicami/opiekunami dziecka, zapoznania z jego dokumentacją, oraz wykonania diagnozy funkcjonalnej. Określa ona aktualny poziom rozwoju psychoruchowego dziecka.

Oligofrenopedagog ocenia, co dziecko już potrafi, a co jest w stanie osiągnąć w najbliższym czasie z jego umiejętną pomocą w zakresie motoryki dużej, małej, rozwoju poznawczego: myślenia, uwagi, percepcji wzrokowej, słuchowej, rozwoju społecznego i emocjonalnego, rozwoju zabawy i zainteresowań dziecka. Może to zrobić np. za pomocą kart obserwacyjnych „Profilu Osiągnięć Ucznia” autorstwa J. Kielina. Następnie określa cele swojej pracy i opracowuje program zajęć, dobierając odpowiednie metody i środki.

W pracy z małym dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie celem głównym jest pobudzanie i wdrażanie do wysiłku intelektualnego. Celem nauczania i wychowania w dalszej perspektywie jest natomiast przygotowanie go do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym społeczeństwa.

Niepełnosprawność intelektualna nie odnosi się tylko do istotnie niższego niż przeciętny rozwoju umysłowego, ale obejmuje całą osobowość. Współtowarzyszy im szereg zaburzeń współwystępujących jak zaburzenia zachowania, motywacji, emocji.

Oligofrenopedagog wraz z psychologiem na pewno będą pracować nad pobudzaniem i rozwojem myślenia, które u dzieci niepełnosprawnych intelektualnie ma charakter konkretno-obrazowy i sytuacyjny. Tempo myślenia jest powolne, mają ubogą mowę i trudności w skupieniu uwagi na dłużej. Zdarza się, że dzieci te charakteryzują się dobrą pamięcią mechaniczną, ale nie są zdolne do myślenia abstrakcyjnego i nie potrafią łączyć napływających wiadomości w logiczną całość.

Uwaga jest nietrwała, łatwo odwracalna i bardzo słabo podzielna.

Z uwagi na te deficyty, zabawy i zadania muszą być odpowiednio dobrane pod względem trudności.

Oligofrenopedagog musi używać metod polisensorycznych , czyli pracując – prezentując dziecku coś nowego, oddziaływać na kilka kanałów odbiorczych: wzrok, słuch, dotyk – jednocześnie.

Podobnie jak w przypadku innych dzieci niepełnosprawnych zaczynamy wdrażać dziecko w świat, poczynając od najbliższego możliwego do poznania dziecku otoczenia. Metodami, które można stosować, zapoznając dziecko z jego ciałem, przestrzenią, dotykiem drugiej osoby są np. Metoda Knilla i W. Sherborne. Zapoznając dziecko z przedmiotami codziennego użytku, pożywieniem i jego cechami świetnie sprawdza się metoda F. Affolter.

Pedagog specjalny musi posiadać wiele cech, które pozwolą mu się na tyle zbliżyć do dziecka, by umieć do niego dotrzeć. Jedną z tych cech jest współodczuwanie, czyli empatia. Musi je rozumieć, umieć się z nim bawić i odczuwać ze wspólnej zabawy radość. Rozwój zabawy jest bowiem jednym z wyznaczników postępów w rozwoju i zabawy również trzeba dziecko nauczyć, tak samo jak samoobsługi w zakresie higieny osobistej, spożywania posiłków, rozbierania i ubierania – oczywiście na miarę możliwości dziecka. Należy bowiem pamiętać, że każde dziecko jest inne i wiele zależy od jego indywidualnych predyspozycji.

Pedagog specjalny pracujący z dzieckiem musi umieć stworzyć podczas zajęć atmosferę pełną życzliwości, wyrozumiałości i ciepła. Musi być cierpliwy, gdyż na efekty swojej pracy będzie musiał czekać dłużej niż w przypadku pracy z dziećmi w normie intelektualnej, systematycznie powtarzając te same czynności.

Jednak kamienie milowe osiągane w pocie czoła przez dziecko przynoszą ogromną radość.

Pedagog specjalny Małgorzata Kalinowska-Sokół